Ka Ipe

KA IPE

Taasnoong pagpupugay, Ka Ipe Faeldona!

Lider-manggagawa, bayani, sadyang makamasa

Isang magaling na edukador at aktibista

Isang ganap na rebolusyonaryo't sosyalista

Madalas kong makasama sa pulong ng B.M.P.

Lalo't ako'y minutero sa pulong na nasabi

Matututo ka sa kanya, sa bayan ay nagsilbi

Payo niya'y mananatili sa isip maigi

Isa kang moog ng uring nagbigay halimbawa

Mahusay na organisador, tila walang sawa

Bise presidente ng SUPER, matalas ang diwa

Tunay na kasama ng manggagawa tungong paglaya

Mga aral at karanasan mo'y dapat mapagnilay

Ng mga manggagawang iwing buhay mo'y inalay

Ka Ipe, isa pong taaskamaong pagpupugay

Tunay kaming sumasaludo, mabuhay! Mabuhay!

- gregoriovbituinjr.

09.30.2021

* binasa sa luksang parangal kay Ka Ipe Faeldona, gabi ng 09.30.2021 sa zoom

* litrato mula sa fb page ng BMP

Pagngata ng hilaw na bawang

PAGNGATA NG HILAW NA BAWANG

isa itong gamot na pampalusog ng katawan
na aking natutunan sa mahahabang lakaran
na pampalakas ng kalamnan, nitong kalusugan
na talagang nakatulong sa puso ko't isipan

at nang ako'y nagka-covid ay muli ngang ngumata
ng hilaw na bawang, na halamang gamot ng madla,
na payo ng mga kapatid kong nababahala
na para sa kalusugan ay sinunod kong sadya

sa mga saliksik, halamang gamot na magaling
ang bawang, di lang sa lutuin, kundi kung nguyain
altapresyon, ubo, rayuma, sadyang ngangatain
katas ng dinikdik na bawang sa mga hikain

bawang na allium sativum ang pangalang pang-agham
panglinis ng sugat ang katas ng sariwang bawang
pati na rin sa impeksyon ng mikrobyo sa tiyan
sa daluyan ng pagkain ay panglinis din naman

pagngata ng bawang ay malaking tulong sa akin
upang covid ay malabanan, malunasan na rin
di man maganda ang lasa, ito lang ay tiisin
basta para sa kalusugan, bawang ay ngatain

- gregoriovbituinjr.
09.30.2021

Pinaghalawan ng ilang datos:
https://en.wikipedia.org/wiki/Garlic
https://ph.theasianparent.com/benepisyo-ng-bawang

Sabaw ng buko

SABAW NG BUKO

at muli akong nakainom ng sabaw ng buko

upang linisin ang bituka't tumibay ang buto

anila, pinipigil nito ang sakit sa bato

may kalsyum, magnesyum, potasyum, posporus pa ito

itinuring ang sabaw nitong inuming pangmasa

mula sa puno ng niyog na napakahalaga

sa kalusugan ng mamamayan, ng iyong sinta

salitang agham ng niyog ay cocos nucifera

pag naubos ang sabaw ng buko'y may makakain

pang masarap na puting laman, iyong kakayurin

sa loob ng matigas na bao bago namnamin

sabaw ng buko pa'y gata sa maraming lutuin

tara, at kita'y magsihigop ng sabaw ng niyog

o buko upang pangangatawan nati'y lumusog

sabaw ng buko'y mula puno ng buhay, O, irog!

ang inumin ng masa habang mundo'y umiinog

- gregoriovbituinjr.

09.30.2021

Ang gubat na katabi

ANG GUBAT NA KATABI

pinayagan akong lumabas upang magpainit

kung dati'y pulos kisame, nasilayan ko'y langit

mabuti raw ang init ng araw sa nagkasakit

na bitamina sa katawan kahit man lang saglit

at natitigan kong muli ang gubat na katabi

nitong bahay sa bundok, talagang nakawiwili

wala kasi sa kinalakhang lungsod ang ganiri

mapuno, tila ba mga Mulawin ay narini

nais kong puntahan ang madawag na kagubatan

subalit mag-ingat dahil baka may ahas diyan

na baka iyong maapakan, tuklawin ka niyan

tulad din ng ahas sa lungsod na dapat ilagan

kaysarap masdan ng punong hinahagkan ng ulap

na tila baga kakamtin mo ang pinapangarap

gubat na tahanan ng hayop at ibong mailap

may mga diwata rin kaya roong nangungusap?

- gregoriovbituinjr.

09.29.2021

Unang luto

UNANG LUTO

kayrami nang ginagawa ni misis sa maghapon

siya pa rin bang magluluto ng pagkain ngayon?

maglilinis, maglalaba, patutukain yaong

alagang higit sa apatnapung manok na iyon

oo, nais kong tulungan si misis sa gawaing

bahay, huwag lang mabinat habang nagpapagaling

kanina, sardinas ay sinubukan kong gisahin

sapul magka-covid, iyon ang una kong lutuin

alam kong pagod lagi si misis mag-asikaso

dalawang pamangkin pa'y nasa ospital, hay naku!

kaya pinalalakas ko naman ang sarili ko

basta bilin niya, mag-face mask, alkohol, sundin ko

sa kusina, ginayat ko ang sibuyas at bawang

binuksan ang lata ng sardinas na walang anghang

iginisa ko naman sa kawali, tama namang

iyon ang una kong luto't huli ring gas sa kalan

ginisang sardinas nga'y inulam namin kanina

tapos na rin ang katorse araw kong kwarantina 

datapwat walang swab test na ako'y negatibo na

subalit dapat pa ring mag-ingat, inuubo pa

- gregoriovbituinjr.

09.29.2021

Kinakapos ng hininga

KINAKAPOS NG HININGA

nag-positibo sa covid at nagpapagaling na

ngunit madalas pa ring kinakapos ng hininga

marahil baka kulang pa rin ako sa pahinga

at baka oksiheno ko'y di pa sapat, kulang pa

bago matulog sa gabi'y madalas maramdaman

inom munang tubig hanggang ito'y makatulugan

datapwat sa umaga'y di ko naman ito ramdam

basta lang may handang tubig sa tabi ng higaan

sa oxymeter, higit nobenta ang oksiheno

panay pa rin ang ginagawang pagsusuob dito

biskwit, isda, gulay at prutas ang kinakain ko

umaasa pa ring lalakas at gagaling ako

pampalusog na ulam at masarap pa ang kanin

upang lumakas at ang hininga'y di na kapusin

may talbos ng sayote, kamote, at petsay na rin

o kaya'y isda para sa protina nitong angkin

panay pa rin ang inom ng gamot at bitamina

mag-inhale, mag-exhale, mag-ehersisyo sa umaga

at higit sa lahat, huwag gutumin ang bituka

asam kong di na ako kapusin pa ng hininga

- gregoriovbituinjr.

09.29.2021

Kisame

KISAME

pansin ko, kayrami ko palang tula sa kisame

kung di nakatingala ay nakahiga lang dine

nang dahil sa covid ay talagang di mapakali

tila ba kisame sa pagkakasakit ko'y saksi

pagkamulat sa umaga'y tatambad ang kisame

at nakatitig pa rin doong pipikit sa gabi

habang inaasam na kalagayan ay umigi

nang dahil sa covid, nakatunganga't panay muni

napagtanto kong samutsari ang mga kisame

na may iba't ibang disenyo, hugis, kulay, arte

tila ba ako'y saksi sa maraming pangyayari

kung di butiking salbahe, langgam na nagdebate

tabing sa gabing anong lamig ang abang kisame

at dingding na kahoy habang dama'y di maiwaksi

sa tag-ulan, bubong at kisame'y kaylaking silbi

panatag ka, nang musa'y dumalaw sa guniguni

- gregoriovbituinjr.

09.28.2021

Pipino't kamatis

PIPINO'T KAMATIS

pampalusog muli itong paalmusal ni misis

aba'y kaysarap na ulam ng pipino't kamatis

pampalakas na, aba'y pampakinis pa ng kutis

mga pagkain itong pagsinta'y di nagmimintis

pipino'y cucumis sativus ang ngalang pang-agham

na mataas sa nutrient, isang anti-oxidant

siyamnapu't limang porsyento'y tubig yaong laman

pampalusog din ng bato, sa kanser ay panlaban

ang kamatis naman ay solanum lycopersicum

may taglay na vitamin C at K, folate, potasyum

matagal ko ring nakasama lalo't nagugutom

at malaking tulong sa saliksik ko't paglalagom

kaya pipino't kamatis ay kaygandang almusal

pampatibay ng kalamnan, di ka basta hihingal

malinaw ang pananaw sa lipunang umiiral

sa anumang problema'y pag-asa ang niluluwal

- gregoriovbituinjr.

09.28.2021

Paglipat ng silid

PAGLIPAT NG SILID

Mabuhay! sa swab test, si misis ay nag-negatibo

kaya napagpasyahang magpa-disinfect ng kwarto

ngayong araw, lumipat akong silid, obligado

nang buong kabahayan ay ma-disinfect ng todo

pinalabas ako't sa ibang bahay pinalipat

pansamantala habang pinapausukang sukat

ang buong bahay, at bagong silid ay sinisipat

datapwat sa naroong kisame'y napamulagat

sa loob ng bagong kwarto'y tila may pagkasabik

tinitigan ko ang kisame, anong natititik

anong talinghaga ang naroroong nakaukit

piping dilat akong sa haraya'y may nakapagkit

tila nakikinita ko'y langit na anong puti

datapwat damang tatagal pa ang buhay kong iwi

habang pinagpapatuloy ang pagtula ko't mithi

habang ipinagtatanggol ang mga inaglahi

- gregoriovbituinjr.

09.27.2021

Kayganda ng umaga

KAYGANDA NG UMAGA

kayganda ng umagang sumilang sa niloloob

habang nagpapatuloy pa kami sa pagsusuob

bangis ng virus ay dapat madurog at makubkob

at mabubuting selula ang dito'y magsilusob

salubunging masigabo ang umagang kayganda

sapagkat tanda ng pag-asam ng bagong pag-asa

lalo't dumila ang init ng araw sa balana

naninilay na wala na sanang magka-covid pa

inhale, exhale pa rin, mag-ehersisyo ng katawan

bagamat bawal pang lumabas sa abang higaan

huwag laging nakatunganga't kisame'y pagmasdan

kundi igalaw-galaw rin ang tuhod at katawan

O, kayganda ng umagang ang salubong ay ngiti

at pasasalamat ang sa labi mamumutawi

salamat sa buhay at naritong nananatili

upang ipagpatuloy ang adhikain at mithi

- gregoriovbituinjr.

09.26.2021

Meryendang mansanas

MERYENDANG MANSANAS

bata pa noon nang marinig ko ang kasabihang:

"An apple a day keeps the doctor away," tunay namang

kasabihang ito'y tumagos sa puso't isipan

lalo't nagkasakit, sawikaing ayaw bitiwan

naririnig ko lang noon ngunit di nababatid

ang kabutihang dulot ng mansanas sa maysakit

ika nga, kumain ka nito't gaganda ang kutis, 

lulusog ang katawan, pampalusog din ng isip

nang minsang nagdala si tatay ng isang mansanas

ito'y hinati sa magkakapatid ng parehas

lahat kami'y pantay sa pasalubong na madalas

tila turo ni tatay, sa hatian dapat patas

at ngayong ako'y may covid ay binigyan ni misis

nitong mansanas habang sa kisame'y nakamasid

pasasalamat kay misis na mahusay mag-isip

upang ako'y gumaling sa covid na anong lupit

- gregoriovbituinjr.

09.25.2021

Bartolina

BARTOLINA

tila ba ako'y nakabartolinang walang rehas

sa isang kwartong mapanglaw bagamat may liwanag

nasa silid lang, di basta maaaring lumabas

dahil sa covid, baka maimpeksyon, di panatag

maliit na kwartong tahanan ng maraming araw

tahimik man doon subalit sadyang namamanglaw

dahil sa covid, kinabukasan ay di matanaw

lalo't hipag at biyenan sa covid na'y pumanaw

kaya ako'y damhin mo, talagang di mapakali

lalo na't sa salot na sakit ay sadyang sakbibi

aba'y saulo ko na nga ang hugis ng kisame

pagkat doon nakatitig sa bawat pagmumuni

sana'y gumaling na't makawala sa bartolina

ng bangungot ng covid at hawla ng pagdurusa

balang araw, lalabas ako ritong malaya na

pagkat gumaling na't kaharap ay bagong umaga

- gregoriovbituinjr.

09.24.2021

Kwadernong itim

KWADERNONG ITIM

di ko tanda kanino galing ang kwadernong itim

na binigay marahil sa akin ng gurong lihim

nakakatakot ba sakaling lamunin ng dilim?

may kapayapaan nga ba sa baligtad na talim?

Kampilan ni Lapulapu'y matalas at kaiba

Excalibur ni Arturo'y matalim ding espada

Katana'y baligtad ang talim ni Kenshin Himura

upang pumayapa ang mundo sa panahon nila

di mawawala ang dilim na muling bumabalik

tulad din ng tanghaling ang araw ay tumitirik

tulad ng saknong na may talinghagang natititik

tulad sa katahimikang minsan dapat umimik

kung kulay ng kwaderno ko'y itim, eh, ano naman

kung sinusulat ko rito'y mithing kapayapaan

habang nagpapagaling, pinapanday kong mataman

ang tugma't sukat, ang puso, diwa't pangangatawan

upang sa muling pakikihamok ay maging handa

upang muling hasain ang sandata ng makata

upang maging katuwang ng manggagawa't dalita

tungo sa lipunang magpakatao ang salita

- gregoriovbituinjr.

09.23.2021

Ang tula

ANG TULA

ang tula ay di kapara ng tubig na mainit

na basta mo kakapehin pag may sumang malagkit

lagyan mo ng asukal pag barako'y anong pait

upang saknong at taludtod ay umayon nang rikit

sinusubukan kong laging makalikha ng tula

bawat araw, maipakitang ako'y sumisigla

positibo man sa covid na nakakatulala

kakatha habang nasa kisame nakatingala

datapwat minsan pag nagsasalita'y inuubo

sinusunod ang payo ng doktor at ng misis ko

upang gumaling, upang lumakas, upang magbago

ang katawan tungo sa malusog na pagkatao

talaga kong kathain ang anumang nalilirip

gayunman, di man makatula'y huwag ikainip

mahalaga'y magpahinga, di gaanong mag-isip

saknong at taludtod naman sa puso'y halukipkip

- gregoriovbituinjr.

09.22.2021

Paglilimbag

PAGLILIMBAG

oo, nais ko pa ring makapaglimbag ng libro

tulad ng nasimulan na ng Aklatang Obrero

Publishing Collective na naglalathalang totoo

ng mga prinsipyadong tula, sanaysay, at kwento

kaya habang positibo sa COVID, magpagaling

ingatan ang kalusugan, pangarap ay harapin

maipagpapatuloy ang nasimulang layunin

mga dating gawa'y maaari muling limbagin

may mga bagong tula't karanasan sa pandemya

ang tinipon dahil sa kakaiba nitong lasa

na habang may COVID, inaakda'y tagos at dama

na nilalabanan pa, at manapa'y gumaling na

marahil isang aklat ng mga bagong dalumat

katha sa pandemyang sa puso nga'y nakawawarat

ako'y gagaling, makapaglilimbag muling sukat

upang sa kapwa'y maibahagi ang tula't ulat

- gregoriovbituinjr.

09.21.2021

Prutas

PRUTAS

kainin na ang prutas bago pa iyon masira

sayang pag di napakinabangan, sinong kawawa

kaysa mabulok, kaysa hayaan, nariyan na nga

gagawin na nga lang ay kainin, di pa magawa?

itinanim, diniligan, inalagaan hanggang

ito'y lumago, tulad ng anak na minamahal

hanggang magbunga ng magaganda sa pinagtamnan

at handa nang pitasin sa panahon ng anihan

ganyan ang mga magsasaka, buhay magbubukid

ganyan ang buhay ng nagtatanim nating kapatid

buhay ng halaman, gulay at puno'y tinatawid

upang ito'y mamunga ng magaganda't matuwid

nariyan na sa mesa, huwag hayaang mabulok

kainin mo na hangga't di pa tuluyang malamog

lalo't biyaya ng kalikasan at gintong handog

pag hayaang mabulok, sa puso'y nakadudurog

- gregoriovbituinjr.

09.21.2021

Alkohol

ALKOHOL

lagi kong dala saanman ang alkohol na iyon

tapat siyang kasangga ko saanman pumaroon

lalaging nariyan sa bulsa sa buong maghapon

at magdamag, di dapat wala, di man maglimayon

tulad ng face mask, face shield at pagso-social distancing

siya'y lalagi nang kasangga maging sa paghimbing

proteksyon laban sa virus habang nakagupiling

paranoia? dapat kita ko siya pag nagising

kaytindi ng pananalasa ng COVID sa bansa

kayrami nang namatay, kayrami nang nangawala

ang alkohol, bilang kasangga, ay sadyang dakila

kahit paano, dama mong may proteksyon kang sadya

ngunit di lang alkohol ang dapat nating asahan

kundi sa loob ng pamilya'y ang pagtutulungan

mahalaga ang pagkakaisa't pagbibigayan

kahit sa ating tabi, alkohol ay mawala man

- gregoriovbituinjr.

09.20.2021

Paalam, Nanay Sofia

PAALAM, NANAY SOFIA

Nitong Agosto 2021, dalawang magkapatid na pinsang buo ko at nanay nila na tiyahin ko ang sabay-sabay na namatay dahil sa COVID-19 sa Batangas. Sina Kuya Esmer Bituin, Ate Evelyn Bituin-Alipio, at Inay Charing Bituin.

Ngayong Setyembre 2021, nang umuwi ako ng La Trinidad, Benguet, kina misis, dalawa ang namatay na nagpositibo rin sa COVID. Si hipag Kokway o Engeline Talastas ay namatay noong Setyembre 14. Ang aking biyenan naman, si Nanay Sofia Talastas, ay kaninang madaling araw, Setyembre 20. Matagal na ring may thyroid cancer si Nanay at ayon kay misis ay kumalat na sa katawan. Dinala si Nanay sa Benguet General Hospital, nag-swab test, at nag-positive, pati na ang isa kong pamangking lalaki, si L.K.

Dinala naman kahapon ang isa ko pang pamangkin, si Nori, sa BenguetGen na binabantayan naman ng kanyang tatay, ni bayaw Demir.

Ah, napakatindi ng variant na ito ng COVID na tumama sa ating bansa.

Nagpa-swab test ako ng Setyembre 9 sa BenguetGen, nakuha ang resulta na positive ako sa COVID noong Setyembre 12, at kasalukuyang nasa kwarto, kabilin-bilinang di pwedeng lumabas at baka maimpeksyon. 

Ang dalawa kong pamangkin ay nasa ospital pa rin. Nawa'y lumakas na sila at gumaling na sa sakit. Kami na lang ni misis sa bahay.

Una naming pagkikita ni misis ay nitong Setyembre 3 nang sinundo ko siya sa Benguet General Hospital dahil nagpabakuna ng second dose kaya siya na ay fully vaccinated.

Kaya umuwi akong Benguet ay upang daluhan ang 68th birthday at thanksgiving ng aking biyenan nitong Setyembre 5. Nag-75th birthday naman ang aking ina nitong Setyembre 6. Oo, magkasunod sila ng birthday.

Sa ngayon, bilin ni misis na sa kwarto lang ako dahil positibo pa ako sa COVID, huwag lalabas. Mag-alkohol lagi at mag-face mask lagi kahit nasa bahay.

Mag-ingat po tayong lahat sa COVID. Huwag po itong ipagwalang bahala. Laging mag-fask, face shield at mag-alkohol. Social distancing po.

Ang litratong ito ang huling litrato namin ni Nanay Sofia na selfie noong kanyang kaarawan.

Panuntunan

PANUNTUNAN

sundin ang anumang bilin ni misis, ito'y naging

panuntunan ko na habang dito'y nagpapagaling

anong oras ng pagtulog, anong oras gigising

kayraming gulay na may sabaw ang aking kainin

gamot na iniinom ko'y di agad matandaan

samutsari, mga iyon ay sinulat ko naman

may tabletang sa tubig lulusawin ng mataman

subong sunud-sunod ng tableta'y ramdam ng tiyan

dapat alkoholan ang anumang mahawakan ko

laging may alkohol sa bulsa ng sweater o polo

laging magsuob, umaga, hapon, o gabi ito

pagkakain, bago matulog, nagsusuob ako

sa posisyon man ng pagtulog, tagilid ang higa

nakokonsentra raw ang virus pag nakatihaya

oksiheno'y laging tsine-tsek upang di bumaba

at kainin ang naririyang prutas na sariwa

na-confine sa ospital si Biyenan at pamangkin

na sa swab test, na tulad ko'y nagpositibo na rin

huwag iasa kay misis ang lahat, tulungan din

ang sarili upang makatulong din pag gumaling

huwag lalabas, sa kwarto lang, baka maimpeksyon

baka may malakas ang covid na naglilimayon

sundin lang si misis, sa kwarto lang, nang sa ganoon

ay bakasakaling gumaling din sa sakit ngayon

- gregoriovbituinjr.

09.19.2021

Buko

BUKO

bukod sa virgin coconut oil, may sariwang buko

ng niyog na ang tubig ay talagang tinungga ko

lunas sa mga sakit na iniindang totoo

O, kayganda ng umagang may buko sa tabi mo!

bihira akong makakita ng puno ng niyog

malamig dito, sa mainit ang punong matayog

pasasalamat sa laman nitong nakabubusog

na kaysarap papakin lalo na't bigay ng irog

pinatatag ako nito sa mahabang lakaran

tulad ng Climate Walk mula Luneta to Tacloban

pag may tindero ng niyog sa aming daraanan

talagang titigil sa lakad at magbibilihan

tingnan mo, may tubig na, may laman pa, saan ka pa?

at sa pangangatawan mo'y tiyak pampatibay pa

pasasalamat sa niyog na pagkain ng masa

pagkat di tayo magugutom saanman magpunta

- gregoriovbituinjr.

09.19.2021

Ang bilin

ANG BILIN

nagpapagaling ka na, bawal maimpeksyon, bilin

kay misis ng doktora, at tagubilin sa akin

dalawa hanggang tatlong linggo pang magpapagaling

mga dalawampu't isang araw pang titiisin

ayos lang, habang naririto pa sa kabundukan

malayo sa polusyon at mataong kalunsuran

baka impeksyon pa'y maging agarang kamatayan

lalo na't ngayon ay panahon ng kaligaligan

nais ko na ring gumaling, ayokong maimpeksyon

kaysa nakatitig sa kisameng may nakabaon

sa likuran kong balaraw o kris na alon-alon

dapat kong makabangon, kailangan kong bumangon

magpalakas kapara ng bagani at buhawi

magpatuloy nating ingatan ang buhay na iwi

upang magampanan pang husay ang tungkol at mithi

tungo sa isang lipunang buo, di hinahati

- gregoriovbituinjr.

09.19.2021

Saging

SAGING

mabuti na lang at may saging na nakatiwangwang

medyo hilaw pa, kahit paano'y pahinog naman

na pamatid-gutom agad sa kinaumagahan

matapos magbawas ay may potasyum sa katawan

saging yaong pinagtalunan ng pagong at matsing

kwento ni Doktor Rizal na may aral din sa atin

pinagmulan ng "tuso man ay napaglalangan din"

tulad din nitong sakit na malalagpasan natin

may nagkomento ngang dahil ako'y nag-vegetarian

kaya parang lantang-gulay ang aking hinantungan

ang sinabing iyon ay nais kong pabulaanan

kaya nagsusumikap patatagin ang kalamnan

potasyum ang saging, pampatibay ng bawat buto

agahan, meryenda sa hapon, busog kang totoo

na kahit sa hapunan ay hahanap-hanapin mo

O, saging, kaligtasan ka nga sa gutom sa mundo!

- gregoriovbituinjr.

09.18.2021

Paglaban

PAGLABAN

nagulat akong sa swab test ay naging positibo

bagamat umaasam pa ring ito'y negatibo

narito lang, lumalaban sa mapanglaw na kwarto

habang payong pangkalusugan ay sinusunod ko

tunay na masakit malaman ang katotohanan

ngunit kailangan ko pa ring lumaban, lumaban!

ayokong matapos lang ang lahat ng walang laban

ayokong matapos ang lahat ng di lumalaban

nagisnan kong limang araw akong di nakatula

ibig sabihin, limang araw din akong tulala

na muling pagkatha ko'y tanda ng muling pagsigla

ah, sana pangangatawang ito'y lumakas na nga

positibo ang pananaw sa bawat adhikain

resulta'y magnegatibo sana, ako'y gumaling

maraming salamat sa mga suporta sa akin

salamat sa mga payo n'yong tagos sa damdamin

- gregoriovbituinjr.

09.18.2021

Killer sudoku raw

KILLER SUDOKU RAW

mas matinding sudoku raw kaysa simpleng sudoku

dahil kaunti lang daw ang binigay na numero

titigan mo lang ang sinasabing killer sudoku

ano ang killer dito kung may pahimaton o clue

sumulpot lang sa cellphone ko itong panibagong app

killer sudoku nga'y magandang challenge sa hinagap

di karaniwan, ito'y aking hinahanap-hanap

lalo't ubos na ang santaon ng sudokung ganap

killer sudoku'y bagong app, isang imahinasyon

kung ilan ang bloke ay may suma, may pahimaton

dapat lang gamitin mo ang adisyon at subtraksyon

at madali mo nang masasagot ang mga iyon

di talaga killer, pambulag lang ang katawagan

habang nagpapagaling ay maganda ring libangan

kahit paano'y naeehersisyo ang isipan

at isa ring tandang napapasigla ang katawan

- gregoriovbituinjr.

09.18.2021

Hipag

HIPAG

isang taospusong pagpupugay sa aking hipag

nagpositibo sa sakit, buhay na'y pumanatag

siya'y bunso sa magkakapatid na maririlag

siya'y biglang nawala, sadyang nakababagabag

siya si Bunso pagkat siya'y bunso sa pamilya

mahilig magsolo, masaya kahit nag-iisa

bunso kaya ibinibigay ang anumang kaya

subalit ngiti niya'y di na masisilayan pa

salamat, hipag, sa iyong ibinahaging buhay

kahit sumandali'y nakasama ka namin, Kokway

ah, napakabata mo pa upang mawalang tunay

muli, maraming salamat sa iyo, pagpupugay!

- gregoriovbituinjr.

09.18.2021

Aliwalas

ALIWALAS

talaga ngang maaliwalas yaong kalangitan

magandang sinag ng araw, mainit sa kalamnan

kunwa'y maaliwalas sa aking pangangatawan

na sakit ay dama pa rin ng buong katauhan

bagamat maaliwalas pa rin ang mga mithi

patuloy pa ring lumalaban, ramdam man ang hapdi

puso't diwa'y naroon pa rin sa bayan at uri

nagpapalakas pa rin pagkat nais manatili

ah, ayokong matapos na lang ang lahat sa wala

na sa bawat giti ng pawis ay sukat at tugma

sa kasuluk-sulukang ilaya man ay may paksa

at may madawag na kwento sa gubat ng pabula

panay pa rin ang pagsusuob sa gabi at araw

langhap ang katas ng lemon sa mainit na sabaw

inhale, exhale, exercise, inhale, exhale, di magaslaw

palinga-linga, tinga-tingala, pagalaw-galaw

- gregoriovbituinjr.

09.17.2021

Oksiheno

OKSIHENO

mababa ang oksiheno, otsenta, otsenta'y tres

inhale, exhale, mag-breathing exercise ng ilang beses

kumain ng biskwit, sky flakes, huwag lang matamis

huminga ng malalim, abutin ang nobenta'y tres

gamit yaong oxymeter habang nagpapagaling

mabuti't sa bahay lang natutulog ng mahimbing

sa sampung five hundred milligrams Vitamin C lasing

nobenta'y singko sa oxygen ay naabot ko rin

mahirap ang maging alagain o nakaratay

sa banig ng karamdaman ay naritong humimlay

minsan nga'y umupo, maglakad, habang nagninilay

at inaalagata ang mga adhika't pakay

basta't sundin lang ang bilin ng tagapangalaga

oras ng kain, inom ng gamot, kelan gagala

habang tangan ko itong kwaderno upang tumula

sana oksiheno ko'y tumaas, di na bumaba

- gregoriovbituinjr.

09.16.2021

Nilay

NILAY

di ko matingkala ang kulay ng kaginhawahan

dapat nga bang mangasul ang kulay ng kalangitan

kayrami nang gamot ang sa loob ko'y nagsiksikan

habang mga paruparo'y naglipana sa tiyan

sa totoo lang, hindi masarap ang magkasakit

na nalalasahan ko'y mapapakla't mapapait

wala nang kahali-halina sa gabing pusikit

lalo't di na marinig ang nagsisiyapang pipit

araw-gabi'y patuloy pa rin kaming nagsusuob

kung saan ang aking mukha sa init nakasubsob

habang kinakapa ko anumang nasasaloob

sa prinsipyong tangan ay nananatiling marubdob

di kayang ligaligin ng sakit itong pagkatha

lalo pa't naririyang buhay ang mga salita

ang mga pluma man ay gumuguhit ng pagluha

subalit ang makata'y di titigil sa paglikha

- gregoriovbituinjr.

09.10.2021

Swab test

SWAB TEST

inaysolate ko na ang sarili o self-quarantine

lalo't iyan ang tagubilin ng doktor sa akin

dahil kanina'y nag-swab test, bibig at ilong man din

ang resulta nito'y tatlong araw pang hihintayin

maysakit, hirap, kaya nagpa-check up na kanina

sa ospital, iba ang pakiramdam ko tuwina

mga kinakain ko nga'y madalas kong isuka

Gatorade na pilit ininom, niluwa talaga

ngayon ko lang naranasan ang ganitong trangkaso

nang dahil sa banta ng COVID ay matindi ito

higit dalawang dekada ang huling trangkaso ko

sa pangangalaga ni Ina ay gumaling ako

naka-isolate ako sa isang silid sa bahay

habang tatlong araw pa ang resulta'y hinihintay

bawal makipag-usap, talagang nakahiwalay

sana resulta'y negatibo ang asam kong tunay

- gregoriovbituinjr.

09.09.2021

Meryenda

MERYENDA

handa ni misis ay saging, mansanas, at rambutan

na batid nating pawang pampalakas ng katawan

may potasyum ang saging, pampatibay ng kalamnan

sa mansanas man ay may popular na kasabihan

tulad ng "rain, rain, go away, come again, another day"

ito nama'y "an apple a day keeps the doctor away"

rambutan nama'y Bitamina C ang binibigay

sa "dry lips and sprue mouth" ay kalunasan itong alay

nilitratuhan ang ebidensya bago kumain

lalo na't ang pakiramdam ko'y nilalagnat pa rin

dahan-dahan lang ang pagkain at mauubos din

meryendang pag-ibig ang may atas kung iisipin

pampalusog na prutas, pampalusog na meryenda

hiling ko'y bumalik na ang lakas ko't gumaling na

- gregoriovbituinjr.

09.08.2021

Di na inubo

DI NA INUBO

napansin kong inuubo ako pag nakahiga

kaya inom agad ng tubig nang ito'y mawala

kaya sinubukan kong umupo, di humilata

at di na dinalahit ng ubong kasumpa-sumpa

isang solusyon iyon na talagang natagpuan

tila himala itong di ko pa maunawaan

o baka naman agham ay may eksplanasyon diyan

ah, maraming salamat sa ganitong kalutasan

ayon sa datos ng thermometer, may lagnat pa rin

minsan, sinusuka lang ang anumang kainin

konting kain, busog agad, minsan ay nahihirin

nagsusuob, mainit na tubig ay lalanghapin

sana'y gumaling na sa sakit kong dinaranas

habang patuloy ang pag-inom ng mga tabletas

upang katawan ko'y lumusog, at ako'y lumakas

at sa anumang sakit ay talagang makaiwas

- gregoriovbituinjr.

09.07.2021

Sa ika-75 kaarawan ng mahal kong ina

SA IKA-75 KAARAWAN NG MAHAL KONG INA

gaano pa man kalayo ang Benguet at Batangas

ay di ako nakalilimot bumati ng wagas

inang anong tatag sa kayrami niyang dinanas

inang gabay ng mga anak at palaging patas

maligayang ikapitumpu't limang kaarawan

sa iyo, mahal kong ina, aking pinanggalingan

nawa kayo ni Dad, nasa mabuting kalagayan

di nagkakasakit at maayos ang kalusugan

bata pa kaming magkakapatid, inalagaan

pinalaki kaming matuwid at may karangalan

pakikipagkapwa'y inukit sa puso't isipan

opo, tunay kayong gabay ng aming katauhan

kami ni misis ay naritong kayo'y naalala

at nagsisikap kamtin ang pangarap at pag-asa

maligaya pong kaarawan, mahal naming ina

nawa patuloy n'yong kamtin ang maraming biyaya

- gregoriovbituinjr.

09.06.2021

Karamdaman

KARAMDAMAN

para bang dumapo sa akin ay kayraming sakit

nang dumating sa malamig, nanggaling sa mainit

lagnat, sipon, nagka-sore eyes pa pagdating sa Benguet

mabuti't narito si misis, may gamot na bitbit

dapat akong magpagaling, katawan ay sumigla

nagpapainit sa araw upang huwag manlata

ingat-ingat, huwag sanang COVID na nagbabanta

dahil sakit na iyon ay sadyang kasumpa-sumpa

tinitigan kong nakapikit ang umagang araw

habang nakadipa upang lumakas ang katawan

upang mainitan sa paligid na anong ginaw

nais magbawas, walang nilabas ng ilang araw

kapara ng Mulawin, mula sa araw ang lakas

bagamat wala akong naitatagong ugatpak

ang ninanais ko lamang ay gumaling nang sukat

nang marami pang magawa pag araw na'y ninikat

binigyan ni misis ng inhaler para sa sipon

at pinatakan pa ng eye mo ang sore eyes kong iyon

upang di makahawa, nag-dark glass buong maghapon

at naglagundi, biogesic, ascorbic, revicon

tubig na may asin ang pagwo-water therapy ko

pinangmumumog o kaya'y nilalagok ko ito

maya't maya, tanong ni misis, kumusta na ako

saka bibigyan ng gamot, parang nars na totoo

kami ni misis pag gabi'y suob ang gawa namin

kumukulong tubig na may turmeric, lalanghapin

habang nakatalukbong ng malaking telang satin

upang init ay di lumabas, tungo lang sa akin

bihira akong magkasakit, bihirang-bihira

ngunit pagdatal sa lamig, katawan ko'y nabigla

salamat kay misis, ang nars ko't sintang minumutya

alam kong ako'y gagaling sa kanyang pagkalinga

- gregoriovbituinjr.

09.05.2021

Sa ika-68 kaarawan ng aking biyenan

SA IKA-68 KAARAWAN NG AKING BIYENAN

maligayang ikaanimnapu't walong kaarawan

sa aking maalalahanin at butihing biyenan

nawa'y manatili kayo sa magandang kalusugan

di nagkakasakit, nasa maayos na kalagayan

sa inyo pong kaarawan, di man marami ang handa

ang mahalaga'y ramdam ng pamilya'y ligaya't tuwa

lalo't narito sina bayaw, hipag, at mga bata

pulos kwentuhan, nagpatugtog si misis, kaysaya nga

dagdag pa, kami naman ni misis ay nagsusumikap

tungo sa magandang bukas na aming pinapangarap

bagamat nasa pandemya'y di sinasayang ang hirap

anuman ang problema'y nadaraan sa pag-uusap

salamat po, Nanay, sa mga payo ninyong totoo

muli, pagbati'y maligayang kaarawan sa inyo

- gregoriovbituinjr.

09.05.2021

Alagata

ALAGATA

lumayo muna sa kalunsuran upang magnilay

lalo't tatlong kamag-anak ang sa COVID namatay

at nitong nakaraan lang ay sumamang maglakbay

kina bayaw sa pagtungo kina misis at nanay

aking inaalagata ang mga nangyayari

kung bakit ang virus na ito'y kayraming nadale

aking pinagninilayan ang isyung anong dami

pinagmununian din bawat problema't diskarte

nasa malayong lalawigang inaalagata

ang mga balantukang sugat na nananariwa

sa loob at kaloobang animo'y dinadagsa

ng mga salot na halimaw na sadyang kaysama

kailan daratal sa bayan ang kaginhawaan

na ipinaglaban noon pa man ng Katipunan

ang sumisira sa bakal ay sariling kalawang

panlaban daw sa aswang, salot, at virus ay bawang

ayokong alagatain ang pulos pagkabigo

o kasawiang nakakaapekto rin sa puso

ngunit di maiwasan kung dumatal ang siphayo

dapat lamang ay handa ka hanggang ito'y maglaho

- gregoriovbituinjr.

09.04.2021

Sa puno ng potasyum

SA PUNO NG POTASYUM

doon sa puno ng saging, ako'y nakatingala

baka may malaglag na anting, anang matatanda

ngunit maraming makakasagupang lamanglupa

dapat ko raw maging handa, di man naniniwala

nakatingala ako doon sa puno ng saging

namunga ng isang buwig bagamat hilaw pa rin

huwag munang pitasin, ito muna'y pahinugin

sa puno, upang pag pinitas na'y masarap man din

narito ako sa lilim ng puno ng potasyum

pampatibay ng buto, anti-oxidants pa'y meron

mayaman sa bitamina C, B6 at magnesyum

kailangang magpalakas, ehersisyo sa hapon

dahil sa potasyum kaya saging ay kinakain

marami nito'y kailangan ng katawan natin

ilang araw pa't bunga nito'y mahihinog na rin

kaygandang panahon upang potasyum na'y kainin

- gregoriovbituinjr.

09.04.2021

Fully vaccinated na si misis

FULLY VACCINATED NA SI MISIS

fully vaccinated na si misis, bakunado na

habang sa ospital, hinintay ko't sinundo siya

ngunit mag-face mask at face shield  pa rin, mag-alkohol pa

upang makaiwas sa COVID na nananalasa

Pfizer ang kanyang bakuna, Astrazeneca ako

bakuna niya ang pagitan ay dalawang linggo

Astrazeneca'y tatlong buwan pa'y hihintayin ko

upang bakunahan, maging certified bakunado

minsan talaga, ang pagbabakuna'y dapat lamang

upang ang pamilya't kalusugan ay maingatan

at bantang sakit ay bakasakaling maiwasan

at upang makaiwas din sa bantang kamatayan

salamat naman, fully vaccinated na si misis

habang tila siya bumata't kuminis ang kutis

- gregoriovbituinjr.

09.03.2021

Si Jose Mari Chan at ang mga natanggal na obrero

SI JOSE MARI CHAN AT ANG MGA NATANGGAL NA OBRERO

'ber months na, maririnig na naman natin ang mga

awiting pamasko datapwat Pasko'y malayo pa

wala pang Undas, pauso na ng kapitalista

nang pamaskong regalo'y maihanda't mabili na

habang umeere ang tinig ni Jose Mari Chan

may isang paalala lamang si kasamang Emman

isang union buster at sa manggagawa'y kalaban

si Jose Mari Chan, masakit na katotohanan

sa Hotel Enterprises of the Philippines, pangulo

ang Hyatt Regency Manila'y pag-aari nito

babayarang service charge na one point three milyong piso

ay kanya pang ipinagkait sa mga obrero

dulot nito'y illegal mass lay-off ng manggagawa

higit dalawang daan silang trabaho'y nawala

sa kabila ng awit, may lihim palang nagawa

na sa mga obrero'y bagay na kasumpa-sumpa

at salamat, Ka Emman, sa pagbubulgar mong ito

di mo kasalanan, tapat ka lang sa tungkulin mo

habang umaawit si Chan, tandaan natin ito

dahil sa kanya'y kayraming nawalan ng trabaho

- gregoriovbituinjr.

09.02.2021

* litrato mula sa post sa fb ni Emman Hizon na nakilala ko noong siya'y nasa Freedom from Debt Coalition (FDC) pa

Pagpupugay sa dukhang Olympic Bronze Medalist

PAGPUPUGAY SA DUKHANG OLYMPIC BRONZE MEDALIST

kamamatay lang ng Seoul Olympic bronze medalist

ang boksingero't kababayang Leopoldo Serrantes

bago mamatay, sa ospital siya'y nagtitiis

sa sakit na chronic obstructive pulmonary disease

at dalawang linggo lamang bago siya mamatay

ang tindahang Chooks-to-go ay nag-commit na magbigay

ng sandaang libong pisong allowance kada buwan

upang makatulong sa gastusin sa pagamutan

buti pa ang tindahan ng lutong manok, Chooks-to-go

may buwanang allowance na sandaang libong piso

na ayon sa anak, walang napala sa gobyerno

gayong nagbigay ng karangalan si Mang Leopoldo

Olympic medalist natin ay namatay na dukha

buti't si Hidilyn, may milyon-milyong gantimpala

iba ang maka-gold, pag bronze medal lang ba'y kawawa

ang ambag ni Serrantes sana'y di mabalewala

gayunman, pagpupugay kay Mang Leopoldo Serrantes

na doon sa Seoul Olympics naging bronze medalist

sana mga Olympian nating nakikipagtagis

sa laban sa ibang bansa sa kanya'y di maparis

- gregoriovbituinjr.

09.02.2021

* Pinagsanggunian:

https://www.reportr.world/news/boxer-leopoldo-serantes-seoul-olympics-bronze-medalist-passes-away-at-59-a4713-20210901?ref=article_feed_1

https://mb.com.ph/2021/09/01/olympic-boxing-bronze-medalist-leopoldo-serantes-passes-away/

Minolestiya ng parak

MINOLESTIYA NG PARAK

anong lupit nitong balitang di ko madalumat

kung bakit nangyayari, buti't ito'y naiulat

kaya sa mamamahayag na nagsulat, salamat

at ganitong mga krimen ay agad mong naungkat

minanyak ng pulis ang isang quarantine pasaway

isang balitang talagang di ka mapapalagay

akala ng pulis, babae'y tatahimik lamang

dahil sa kanyang tsapa, babae'y takot matokhang

Unathorized Person Outside Residence ang babae

dahil lockdown sa lugar nila ay baka bibili

upang makakain ang pamilya, ngunit hinuli

dinala sa boarding house ng pulis, aba'y salbahe

doon na minolestiya ang labingsiyam na anyos

na biktima, dalawang pulis pala ang nambastos

talagang ginawa nila'y krimeng kalunos-lunos

ngunit nasabing dalaga'y handang makipagtuos

at nang nasabing babae'y nagsampa ng reklamo

ay dinisarmahan ang pulis ng kabaro nito

nilagay sa restrictive custody ang taong ito

na dapat lamang makulong sa ginawang asunto

mga ganitong pulis ay di dapat pamarisan

na ginagamit ang tsapa nila sa kabastusan

nangmomolestiyang dapat lang mabulok sa kulungan

gayunman, tula'y batay sa ulat sa pahayagan

- gregoriovbituinjr.

09.02.2021

* Tula batay sa ulat sa nilitratuhang balita mula sa Abante Tonite, petsang Agosto 29, 2021, araw ng Linggo, pahina 2

Minolestiya ng parak

MINOLESTIYA NG PARAK

anong lupit nitong balitang di ko madalumat

kung bakit nangyayari, buti't ito'y naiulat

kaya sa mamamahayag na nagsulat, salamat

at ganitong mga krimen ay agad mong naungkat

minanyak ng pulis ang isang quarantine pasaway

isang balitang talagang di ka mapapalagay

akala ng pulis, babae'y tatahimik lamang

dahil sa kanyang tsapa, babae'y takot matokhang

Unathorized Person Outside Residence ang babae

dahil lockdown sa lugar nila ay baka bibili

upang makakain ang pamilya, ngunit hinuli

dinala sa boarding house ng pulis, aba'y salbahe

doon na minolestiya ang labingsiyam na anyos

na biktima, dalawang pulis pala ang nambastos

talagang ginawa nila'y krimeng kalunos-lunos

ngunit nasabing dalaga'y handang makipagtuos

at nang nasabing babae'y nagsampa ng reklamo

ay dinisarmahan ang pulis ng kabaro nito

nilagay sa restrictive custody ang taong ito

na dapat lamang makulong sa ginawang asunto

mga ganitong pulis ay di dapat pamarisan

na ginagamit ang tsapa nila sa kabastusan

nangmomolestiyang dapat lang mabulok sa kulungan

gayunman, tula'y batay sa ulat sa pahayagan

- gregoriovbituinjr.

09.02.2021

* Tula batay sa ulat sa nilitratuhang balita mula sa Abante Tonite, petsang Agosto 29, 2021, araw ng Linggo, pahina 2

SUOB pala ay steam inhalation

SUOB PALA AY STEAM INHALATION

SUOB, bagong salitang natutuhan ko lang ngayon

ngunit salitang lalawiganin marahil iyon

sagot nina Pinsan at Utol: steam inhalation

upang mag-ingat ang lahat at naiwan pa roon 

lalo't tatlong kamag-anak ang agarang namatay

dahil sa COVID ay di napapanahong nahimlay

nagbuo ng grupo sa fb doon nagtalakay

nag-usap-usap, anong gagawin, maging matibay

magpipinsan ay nag-usap at nagtutulong-tulong

binabasa anumang napag-uusapan doon

at magSUOB daw upang katawan ay may proteksyon

laban sa virus na di makitang kalaban ngayon

bilin sa mga kaanak, mag-ingat-ingat pa rin

bilin ay SUOB, magmumog ng tubig na may asin

magpainit ng tubig, usok niyon ay langhapin

dapat may twalya upang usok sa'yo papuntahin

salamat, SUOB pala'y termino sa kalusugan

salin ng steam inhalation sa wika ng bayan

lokal mang salita sa pinagmulang lalawigan

ni ama, ay gagamitin ko na sa panulaan

- gregoriovbituinjr.

09.01.2021

* ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, ang suob sa ikatlong depinisyon ay "pagkulob at pagpapausok sa maysakit, p. 1186