Pagtula para sa kalikasan

PAGTULA PARA SA KALIKASAN

patuloy akong tutula para sa kalikasan

dahil ito'y niyakap kong prinsipyo't tinanganan

ibabahagi sa kapwa anumang natutunan

upang kalikasan ay kanila ring alagaan

halimbawa ng mga tinula'y natipong plastik

bakit at paano ba ginagawa ang ekobrik

sa walang lamang bote'y matiyagang nagsisiksik

aba'y isama pa natin ang proyektong yosibrik

magtanim ng gulay sa paso kung nasa lungsod ka

nang balang araw, may mapitas pag ito'y namunga

magtanim ng puno pag ikaw ay nasa probinsya

tulad ng niyog, kalumpit, lipote, saging, mangga

sa kalikasan pa lang, samu't sari na ang isyu

may batas tulad ng Clean Air Act, Clean Water Act tayo

Solid Waste Management Act na dapat sundin ng tao

may Green Climate Fund pa, paano ba nagamit ito?

sumama rin noon sa Lakad Laban sa Laiban Dam

at kaisa sa kampanya laban sa Kaliwa Dam

at naglakad din mula Luneta hanggang Tacloban

sa malamig na Pransya'y sumama rin sa lakaran

at itinula ang mga karanasan at isyu

inilathala't ipinabatid sa kapwa tao

climate justice, climate emergency, ano ba ito

at bakit nag-uusap sa COP ang mga gobyerno

bagamat di lamang sa pisikal kundi sa diwa

ang paraan kong makiisa sa lahat ng madla

upang masagip ang mundong tahanan nating pawa

para sa kalikasan ay patuloy na tutula

- gregoriovbituinjr.

10.05.2021

* ang litrato ay kopya ng dalawang pampletong inilathala ng makata

Lumalalang klima

LUMALALANG KLIMA

ang editoryal ng dyaryong Inquirer, Oktubre Tres,

sa puso't isipan ko nga animo'y tumitiris

"The future is frightening," pamagat nga'y anong bangis

basahin mong buo, ikaw kaya'y makatitiis

sa mga katotohanang inilahad, inulat

hinggil sa klimang pabago-bago, anong marapat

nakakatakot daw ang kinabukasang kaharap

ng mundo, at mga bansa'y dapat pa ring mag-usap

lulubog ang Manila Bay, ang marami pang isla

siyam na taon na lang, anang mga siyentista

magbawas na ng emisyon o lalong lumala pa

ang lagay ng daigdig, ang pabagu-bagong klima

itigil ang plantang coal, mag-renewable energy

nananawagan din sila ng climate emergency

sana, mga gobyerno'y di bulag, pipi, o bingi

sa nagaganap at ulat ng U.N.F.C.C.C.

dapat magkaisa, halina't manawagan tayo

mag-usap at kumilos ang iba't ibang gobyerno

magbawas ng emisyon, magsikilos din ang tao

baka masagip pa ang nag-iisa nating mundo

- gregoriovbituinjr.

10.05.2021

* litrato at datos mula sa kawing na https://www.google.com/amp/s/opinion.inquirer.net/144844/the-future-is-frightening/amp

* U.N.F.C.C.C. - United Nations Framework Convention on Climate Change

Kung bobo...'to

KUNG BOBO...'TO

may mga mahilig gumamit ng pwersa

pagkat tingin, makapangyarihan sila

na ang katwiran ay katwiran ng pera

tauhan ay susubuan lang ng kwarta

ganyan katindi ang kanilang sistema

tulad din ng trapo kapag may halalan

tumakbo dahil mayroong kayamanan

masang gutom ay kanilang babayaran

iboto lang sila sa kapangyarihan

pobre'y papayag na lang sa limangdaan

bobo ba kung tinanggap nila ang pera

at inihalal ang nagbigay ng kwarta

ah, basta may bigas para sa pamilya!

kung boboto, ihalal ma'y walang pera

subalit iyon ang nais ng konsensya!

ano ba ang limang daang pisong iyon

kung sa isang araw, sila'y nakaahon

kaysa nga naman sa utang ay mabaon

muli mang makawawa ng tatlong taon

pinagpalit ma'y kinabukasan doon

maging matalino sana sa pagboto

subalit anong klase ang iboboto?

katanungang dapat saguting totoo

bansa ba'y patakbuhing parang negosyo?

o pagsisilbihang totoo ang tao?

subukang iboto yaong maglulupa

kauri ng magsasaka't manggagawa

di basta sikat na artista't kuhila

kundi prinsipyo'y panig sa kapwa't dukha

sadyang tunay na magsisilbi sa madla

- gregoriovbituinjr.

10.04.2021

* litrato mula sa google

Saging, mansanas at lemon

SAGING, MANSANAS AT LEMON

saging, mansanas at lemon

pampalakas, pampalusog

meryenda kaninang hapon

na sadyang nakabubusog

ito lamang ang kainin

kahit iulam sa kanin

aba'y anong sarap na rin

sulit na sulit ang kain

sa saging ay nakatatlo

at nabusog ngang totoo

lalo't may potasyum ito

na sadyang kailangan ko

pampalusog ang mansanas

sa doktor nakakaiwas

sisigla ka na't lalakas

sa sakit, magandang lunas

lemon naman ay hatiin

at sa baso mo'y pigain

lagyan ng tubig, haluin

pampalakas pag inumin

mga meryendang nalasap

ng makatang nangangarap

tara, tikmang may paglingap

mabubusog ka ring ganap

- gregoriovbituinjr.

10.04.2021

Paggaling

PAGGALING

nagkatrangkaso si misis ng nakaraang gabi

kaya di ako nakatulog at di napakali

bumangon siya't uminom ng gamot, alas dose

nang mag-umaga, kalagayan na niya'y umigi

mabuti naman at humupa na ang kanyang lagnat

siya'y sumigla, ako nama'y natulog sa puyat

pag siya'y nagkasakit ay gagawin ko ang lahat

at kung siya'y gumaling, taospusong pasalamat

siya ang nag-alaga noong ako'y nagkasakit

ako ang mag-aalaga ngayong siya'y maysakit

ganyan ang tulungan, bawat isa'y magmalasakit

upang malutas ang anumang problema't pasakit

ang pagkakasakit niya'y tila isang bangungot

sa kanyang paggaling, laking saya ang idinulot

tila baga tinik sa lalamunan ko'y nabunot

mabuti na lang at maraming nakatagong gamot

ngayon, maaga akong gumising upang magsaing

di siya dapat mapagod kahit nagpapagaling

din ako sa tumamang covid na nakakapraning

buti, lagnat niya'y nawala, siya na'y magaling

- gregoriovbituinjr.

10.04.2021

* litrato kuha sa labas ng bahay habang nagpapainit sa araw at matapos mag-ehersisyo

Nagbulalo muli

NAGBULALO MULI

di pa ubos ang bulalo ng nakaraang gabi

na sa kaarawan ko'y handog, walang pagsisisi

bagamat vegetarian, ano pa  bang masasabi

lalo't sa pagkakasakit ko'y tanging piping saksi

ako nga'y nagulat sa komento ng kasamahan

dahil nag-vegetarian ay nanghina ang katawan

marahil nga, marahil hindi, ngunit di ko alam

biro ko sa sarili, bulalo ang kasagutan

dahil baka katawan ko'y kulang na sa protina

at kailangan nito'y mineral at bitamina

bulalo pala'y may mga benepisyong talaga

pampatibay ng buto, panlaban sa leukemia

panlaban din sa diabetes, boosting immune system

panlaban sa kanser, improve cardiovascular system

panlaban sa osteoporosis, nang makatikim

ng bulalo, pagpapalakas ko'y naging taimtim

tunay ngang dapat pasiglahin ang ating katawan

kumain ng isda, prutas, gulay, mag-vegetarian

ngunit magbulalo pa rin kahit paminsan-minsan

salamat, bulalo, sa tulong mo sa kalusugan

- gregoriovbituinjr.

10.03.2021

Pinaghalawan ng ilang datos:

http://ph.news.yahoo.com/bulalo-day-keep-ailments-away-125418391.html

https://drhealthbenefits.com/food-bevarages/meats/benefits-of-eating-bulalo-soup

Ka Bien

KA BIEN

minsan ko lang nakaharap si Ka Bien Lumbera

doon sa Diliman, matapos ang isang programa

na pinakilala sa akin ni Ka Apo Chua

buti si Apo'y may kamera't kami'y nagpakuha

subalit wala akong kopya ng litratong iyon

na patunay sana ng pagdalo kong iyon doon

na nakadaupang palad ko si Ka Bien noon

na respetadong National Artist ng ating nasyon

tanging nabiling aklat niya ang mayroon ako

aklat na kayamanan na ng makatang tulad ko

pamagat ay SURI pagkat pagsusuring totoo

hinggil sa panitikan, inakda niya't kinwento

may sinulat sa sariling wika, at may sa Ingles

malalasahan mo kung akda niya'y anong tamis

o mapait pa sa apdo ang indayog at bigkis

iyong mauunawaan, malalim man ang bihis

salamat, Ka Bien, sa ambag mo sa panitikan

ang makadaupang palad ka'y isang karangalan

taaskamaong pagpupugay yaring panambitan

sa Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan

- gregoriovbituinjr.

10.03.2021

* nabili ko ang aklat na Suri: Pag-arok sa Likhang Panitik, ni Bienvenido Lumbera (Abril 11, 1932 - Setyembre 28, 2021), na may 286 pahina, may sukat na 5" X 8", sa halagang P650, noong Hunyo 3, 2021, sa Solidaridad Bookshop sa Ermita, Maynila

Pintig

PINTIG

ramdam sa buto ang nilalaman ng mga pintig

upang magsidaloy sa ugat at puso'y maantig

araw mamaya'y titirik sa aking pagkatitig

habang dama pa niring binti yaong pamimitig

ganyan sa wari ko ang sasalubong na umaga

sa salamisim ay tila pupugto ng hininga

ngunit dapat maging masigla kasama ng musa

upang sabay na magsibangon ng malalakas na

natitigan ko ang kalamansing laan sa pansit

ah, madaling araw pa lang, ang gabi pa'y pusikit

pag pumutok na ang araw makikita ang langit

pati na maybahay kong may ngiting kaakit-akit

mula kisame'y sa sahig naman napatunganga

dapat kumilos ng maaga't huwag matulala

magsaing para sa pamilya'y gawaing dakila

sisikat na ang araw at mawawala ang tala

- gregoriovbituinjr.

10.03.2021

Bulalo

BULALO

niyakap maging vegetarian ngunit nagbulalo?

aba, eh, minsan lang naman ito't kaarawan ko!

anong sarap muling tikman ng dating paborito

na talagang inihanda sa kaarawang ito

ayokong mag-cake sa aking birthday, noon at ngayon

di ako bumibili ng cake sa aking okasyon

red horse at limang barbecue lang, katalo na noon

subalit walang red horse, nagpapagaling pa ngayon

datapwat sa ilang panahon ay nag-vegetarian

pagkat kaisa sa kilusang maka-kalikasan

subalit ngayon ay nagpapalakas ng kalamnan

dahil nagka-covid itong katawang vegetarian

nais kong mapatunayang lalakas akong muli

kalusugan ko'y mapasigla sa bawat sandali

subalit nagbulalo lang ngayon upang magbunyi

matapos ang okasyon, magbe-vegetarian uli

kaysarap ng bulalo, sumasagad hanggang buto

ah, kay-init ng sabaw na pumaso sa nguso ko

maraming salamat sa pa-birthday na alay ninyo!

taospusong pasasalamat sa nagpabulalo!

- gregoriovbituinjr.

10.02.2021

Paghahanap ng paksa

PAGHAHANAP NG PAKSA

pansin ni misis, bagot na ako't tula ng tula

nabo-boring na raw ako kaya katha ng katha

subalit ang totoo'y wala rin kasing magawa

kaysa sa kwarto'y nakaupo lang o nakahiga

dahil di basta makalabas, babalik sa kwarto

matapos magsaing, kumain, maglinis ng plato

titingin sa paligid, hanap ng maikukwento

titingala sa kisame, at may paksa na ako

ah, ganyan ang buhay ng nagka-covid na makata

habang nagpapagaling, may umuugit sa diwa

mula sa karaniwang bagay, may naitutula

paksa'y inilalarawan sa mumunting salita

tulad ng namungang tanim malapit sa pintuan

na paksa na sa tula't kinunan ko ng larawan

pagkat pag nahinog na ito'y aming mauulam

at di na bibili ng gulay, pipitasin na lang

tula muna ng tula habang mahina pang sukat

at sa aking kwadernong itim ay sulat ng sulat

sa nagbabasa ng tula ko'y maraming salamat

kahit paano'y gumaan ang ramdam kong mabigat

- gregoriovbituinjr.

10.02.2021

Datos

DATOS

kain, tulog, tae, ihi, tunganga sa kisame

ilang araw din akong ginagawa ko'y ganire

at ngayong nagpapagaling na'y may ibang diskarte

magluto ng kanin, tirik ng kandila sa gabi

subalit huwag pa ring basta lalabas ng bahay

malakas ang delta't baka may iba pang madamay

mga manok na may kuto'y patakbo-takbong tunay

lagi pa ring mag-face mask at may alkohol na taglay

ayon sa contact tracer na kausap ng misis ko

nasa isandaan tatlumpu't limang bagong kaso

ng pasyenteng nagka-covid ang naitala rito

sa munting bayan, at noong isang araw lang ito

hipag at biyenan ko'y nawala nitong Setyembre

tila ba itong covid ay matakaw na buwitre

na sa pusod ng daigdig ay napakasalbahe

ang bagong datos ba'y bakit lumaki't nangyayari?

nakakapangamba, kaya ako'y sa kwarto muna

inuubo pa rin, at walang labasan talaga

ah, kailan ba matatapos ang pananalasa

ng salot na covid, sana pandemya'y magwakas na

- gregoriovbituinjr.

10.01.2021

Ilang nalilirip

ILANG NALILIRIP

kayraming kuto ng manok, madalas kumakapit

di lang sa alaga kundi sa suot naming damit

ito ang angal ni misis, pinepeste nang malimit

ang mga manok, may kuto na rin sa aking singit

nilalaro ko ang mga salitang matatalas

na maaaring makasugat sa puso ng hudas

o di kaya'y makapagpalugmok sa talipandas

na mismong bayan nati'y kanilang binalasubas

tulad ng langit kung aking pagmasdan ang kisame

tinititigan ding kapara'y magandang babae

langit at paralumang ginagawan ng diskarte

dahil sa pagsintang puso ang pupukawin dine

"Anak" ni Freddie Aguilar ay aking pinakinggan

pinakiramdaman ko kung ako ba'y tinamaan

ah, di ako iyon, malapit man sa karanasan

habang patuloy ako sa paglirip sa di alam

- gregoriovbituinjr.

10.01.2021

Sa nakaraang Araw ng Puso

SA NAKARAANG ARAW NG PUSO

araw ng mga puso'y di lang Pebrero Katorse

kundi pati rin tuwing Setyembre Bente-Nuwebe

una'y tungkol sa pag-ibig ng lalaki't babae

ikalawa, ang puso bilang mahalagang parte

ng ating buhay at ating buong pangangatawan

kaya iwing puso'y dapat laging pangalagaan

lagi ring matulog ng pito o walong oras man

upang gumanda ang puso't sakit ay maiwasan

kumain ka rin ng mga masustansyang pagkain

"galaw-galaw nang di ma-stroke", kasabihan na rin

maglakad din ng madalas, huwag balewalain

ang kalusugan ng puso't pangangatawan natin

puso't katawan ay dapat may sapat na pahinga

kapag malusog ang puso, malayo sa disgrasya

kapag walang nagkakasakit, pamilya'y masaya

habang patuloy ang buhay na puspos ng pag-asa

- gregoriovbituinjr.

10.01.2021

* litrato mula sa google

* ilang pinaghalawan ng datos:

https://world-heart-federation.org/world-heart-day/

https://blogs.biomarking.com/blogs/news/5-paraan-para-mapanatili-maging-malusog-ang-iyong-puso